آشنایی با انواع سکه بهار آزادی و امامی از 1358 تا 1403

سیر تحول سکه های بهار آزادی از ابتدای انقلاب تا سال 1403

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357، اولین بار در سال 1358 سکه های طلا ضرب و به مناسبت اولین سالگرد پیروزی، سکه های "بهار آزادی" نامگذاری شدند.

در سال های ابتدائی پس از انقلاب 5 سایز از سکه بهار آزادی ضرب گردید:

1. سکه ربع بهار
2. سکه نیم بهار
3. سکه تمام بهار (یک بهار)
4. سکه 2.5 بهار
5. سکه 5 بهار

که البته سکه های 2.5 و 5 بهار خیلی عمومی نشده و مورد استقبال قرار نگرفتند و بانک مرکزی نیز از عرضه مداوم آنها خودداری نمود.

نکته مهم سکه های ضرب شده آن بود که تمامی آنها دارای طرح ظاهری و عیار طلا یکسان بودند و تنها تفاوت آنها در وزن و سایز آنها بود.

همانطور که در عکس فوق مشخص است، این سکه از نظر ظاهری چند ویژگی دارد:

1. یک روی سکه، بارگاه امام رضا (ع) با عبارت "اولین بهار آزادی" و قید سال"1358"
2. روی دیگر سکّه مزیّن به نام حضرت علی (ع)، سه بار "علی" به خطِ مَعقِلیِ تزیینی در داخل یک شش ضلعی تکرار گردیده و در ذیل آن عبارت «بانک ملّی ایران » قید گردیده است.

اولین تغییر در ضرب سکه ها در سال 1370

پس از فوت امام خمینی (قدس سره) در سال 1368 و به استناد ماده 5 قانون نحوه حفظ آثار و ياد امام خمينی مصوب  1368/8/14، طرح سکه تمام بهار آزادی دچار تغییر گردید:

1. یک روی سکه مزین به تصویر حضرت امام (قدس سره) و قید سال ضرب (1370) در ذیل تصویر
2. یک روی سکّه تصویر بارگاه حضرت امام رضا (ع) و قید عبارت "بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران " در بالای تصویر و عبارت "بهار آزادی" در پایین تصویر.

از سال 1370 به بعد دیگر سکه تمام بهار آزادی با طرح قبلی ضرب نگردید و صرفا بانک مرکزی اقدام به ضرب سکه یک بهار با طرح حضرت امام (قدس سره) نمود. با این تغییر به سکه های که با طرح قبلی (بازه زمانی 1358 تا 1370) ضرب گردیده بود، سکه بهار آزادی (طرح قدیم) و به سکه هایی که با طراحی جدید ضرب و عرضه گردیدند، سکه امامی یا سکه تمام بهار آزادی طرح جدید گفته شد.

دومین تغییر در سال 1386

همانطور که توضیح داده شد در فاصله بین سال 1358 تا 1386، تنها تغییر ایجاد شده مربوط به طرح سکه تمام بهار آزادی بود که از سال 1370 با طرح جدید ضرب و عرضه گردید.

یکی از نکاتی که از زمان عرضه اولین سکه های بهار آزادی تا سال 1386 در بازار بوجود آمد، اختلاف قیمت ناشی از سال ضرب سکه ها بود، هر چند سکه ها از نظر ظاهری و حتی عیار و وزن یکسان بودند، اما بازاریان تفاوت قیمت را در خرید و فروش آنها رایج کردند و بر این اساس سکه های با تاریخ ضرب آخرین سال، قیمت بالاتری نسبت به سکه های ضرب شده در سال های قبل‌تر داشتند، بر همین اساس بانک مرکزی از سال 1386 تصمیم گرفت سال ضرب سکه که روی آنها درج می شد، را تغییر ندهد.
بر این اساس از سال 1386 تا کنون، تمامی سکه ها کماکان با تاریخ 1386 ضرب می گردیدند، البته در اواخر سال 1402 مجدد تغییری در طراحی سکه تمام بهار امامی روی داد که در ادامه توضیح داده خواهد شد.

سومین تغییر در سال 1389

از سال 1389 و همزمان با افزایش قیمت دلار، طلا و سکه در بازار و کاهش قدرت خرید، بانک مرکزی اقدام به ضرب سکه های گرمی نمود. سکه های یک گرمی به شکل بسته‌بندی وکیوم و با رعایت مسائل ایمنی (دارای واتر مارک مواج و الیاف نامرئی فلورسنتی رنگی) و در بسته بندی 95 در 55 میلی‌متر عرضه گردیدند. مرکب به کار رفته در بسته‌بندی این سکه‌ها فلورسنت و حرارتی (ترمو) و طرح ناقص گل شمسه وسط گل‌های ختایی در گوشه‌های آن حک شده‌است.

سکه های یک گرمی از نظر ظاهری دارای تغییراتی نسبت به سکه های ربع و نیم بودند:

1. یک روی سکه مزین به تصویر امام (قدس سره) و سال ضرب از روی سکه حذف گردیده
2. روی دیگر سکّه مزیّن به نام حضرت علی (ع)، سه بار "علی" به خطِ مَعقِلیِ تزیینی در داخل یک شش ضلعی تکرار گردیده و در ذیل آن عبارت "بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران" قید گردیده است

چهارمین و آخرین تغییر در سال 1402

در دیماه 1402 رئیس کل بانک مرکزی خبر از ضرب سکه های تمام بهار آزادی طرح جدید (سکه امامی) بصورت بدون تاریخ داد که تا کنون آخرین تغییر در فرآیند ضرب سکه از سال 1358 تا تابستان 1403 می باشد.